สุขภาพภายในช่องปาก และฟันของสุนัข

          ฟันของสุนัขประกอบไปด้วยฟัน 2 ชุดคือ ฟันน้ำนม และฟันแท้เช่นเดียวกับมนุษย์ โดยฟันน้ำนมเริ่มขึ้นเมื่อลูกสุนัขอายุ 2-4 สัปดาห์และจะขึ้นครบ 28 ซี่ เมื่ออายุ 12 สัปดาห์ หลังจากนั้นก็จะเริ่มร่วงหลุด และมีฟันแท้ขึ้นมาทดแทนในช่วงอายุ 3-5 เดือน เมื่อลูกสุนัขอายุ 6-8 เดือน ฟันแท้จะขึ้นครบทั้งหมด 42 ซี่ โดยที่โครงสร้างของฟันและลักษณะการเรียงตัวของฟันในสุนัขจะมีความแตกต่างกันในแต่ละสายพันธุ์ ฟันแท้จะคงอยู่คู่กับสุนัขไปจนตลอดชีวิต ถ้าฟันแท้เสียหายหรือถูกทำลาย ก็จะไม่มีฟันชุดใหม่ขึ้นมาทดแทนอีกต่อไป

          อาจจะไม่ง่ายนัก หากต้องการรักษาสุขภาพภายในช่องปาก และฟันของสุนัขให้สะอาดอยู่เสมอ ดังนั้น ปัญหาภายในช่องปาก และฟันของสุนัข จึงเป็นเรื่องที่พบบ่อย จากการศึกษา ค้นคว้า และวิจัยพบว่า เมื่อสุนัขมีอายุประมาณ 2 ปี จะเริ่มตรวจพบอาการของโรคในช่องปากได้ถึง 80% ของจำนวนสุนัข โดยเริ่มต้นจากการสะสมของพล๊าค (Plaque) ซึ่งมีลักษณะเป็นฟิล์มเหนียวๆ บนฟัน หากไม่ขจัดคราบดังกล่าวออกไป พล๊าคเหล่านี้จะสะสมตัวแข็งขึ้นจนเกิดเป็นหินปูน (Tartar) และก่อให้เกิดเหงือกอักเสบ ส่งผลให้สุนัขเกิดอาการเจ็บปวด และนำไปสู่โรคปริทนต์ (Periodontal Disease) โดยอาจทำให้สุนัขของคุณเลี้ยงสูญเสียฟัน และเกิดการติดเชื้อแพร่กระจายไปยังอวัยวะต่างๆ ของร่างกาย

ช่วงอายุสุนัขกับลักษณะภายในช่องปาก

2-4 สัปดาห์ ยังไม่พบฟันน้ำนมขึ้น

3-4 สัปดาห์ ฟันน้ำนมบางซี่เริ่มขึ้นแทรกเนื้อเหงือก

4-6 สัปดาห์ ฟันน้ำนมซี่ต่างๆ มีการขึ้นแทรกเนื้อเหงือก

8 สัปดาห์ ฟันน้ำนมซี่ต่างๆ ขึ้นครบหมดทุกซี่

3-4 เดือน ฟันน้ำนมครบทุกซี่ เริ่มกระจายตัวห่าง

5-7 เดือน ฟันน้ำนมเริ่มหลุด และฟันแท้เริ่มขึ้น

7 เดือน ฟันแท้ซี่ต่างๆ ขึ้นครบหมด

1 ปี ฟันแท้มีลักษณะขาว และสะอาด

1-2 ปี ฟันแท้ซี่ต่างๆ เริ่มีคราบอาหารและหินปูนเกาะ โดยเฉพาะฟันกราม

3-5 ปี ฟันแท้ซี่ต่างๆ มีหินปูนเกาะมาก

5-10 ปี ฟันแท้ซี่ต่างๆ มีหินปูนเกาะมาก เริ่มมีอาการของโรคเหงือก

10-15 ปี ฟันแท้ซี่ต่างๆ เริ่มมีการสึกกร่อน, มีหินปูนเกาะมาก และฟันบางซี่หลุดไป
2 สัปดาห์ ผ่านไป

ที่มา:http://rayongvetclinic.wordpress.com/2008/08/23/การประเมินอายุสุนัขจาก/

ซึ่งปัจจัยที่ก่อให้เกิดโรคฟันในสัตว์เลี้ยง ได้แก่

• อายุ – โรคฟันมักเกิดได้บ่อยในสุนัขที่อายุมาก โดยเฉพาะในสุนัขที่ไม่มีการดูแลทำความสะอาดช่องปากและฟัน จะทำให้เกิดการสะสมคราบพล๊าคและหินปูนมาก
• สายพันธุ์ – สำหรับสุนัขสายพันธุ์เล็กที่มีฟันซ้อนเกิน หรือ มีฟันเรียงตัวไม่เป็นระเบียบ มักจะเกิดโรคฟันได้ง่าย เนื่องจากทำความสะอาดได้ยาก
• อาหาร – การให้สุนัขอาหารที่เหนียว อาหารเปียก หรือ อาหารปรุงเอง จะทำให้สัตว์เลี้ยเกิดคราบฟัน และหินปูนได้ง่าย

จะทราบได้อย่างไรว่าสุนัขของคุณเป็นโรคฟัน

          หากสุนัขของคุณกำลังประสบปัญหาเกี่ยวกับเหงือก และฟัน สิ่งที่คุณสามารถสังเกตได้เป็นสิ่งแรก คือกลิ่นปาก และรวมถึงอาการต่างๆ เหล่านี้

• มีกลิ่นปาก
• น้ำลายหยดบ่อยๆ
• มีการสะสมของหินปูนสีเหลือง
• เลือดออกบริเวณเหงือก
• แสดงอาการเจ็บปวดบริเวณปาก
• กินอาหารลำบาก
• สูญเสียฟัน หรือฟันหัก
• ตะกุย หรือเกาบริเวณปาก

          การดูแลรักษาสุขภาพเหงือก และฟันของสุนัขให้มีสุขภาพดีอยู่เสมอนั้นง่ายกว่าที่ท่านคิด เริ่มต้นจากการปรึกษาสัตวแพทย์ เพื่อทำการตรวจสุขภาพ และดูแลทำความสะอาดช่องปาก และฟันของสุนัขอย่างถูกวิธี จากนั้นควรเปลี่ยนอาหารจากอาหารปกติมาเป็นอาหารเม็ดที่มีขนาดเม็ดใหญ่เป็นพิเศษ เพื่อช่วยในการขจัดคราบฟัน และหินปูนอย่างได้ผลขณะเคี้ยวอาหาร และควรแปรงฟันให้สุนัขอย่างสม่ำเสมอ โดยสัตวแพทย์จะเป็นผู้ให้คำแนะนำเกี่ยวกับการแปรงฟันอย่างถูกวิธี

การแปรงฟันให้สุนัข

          ควรจะเริ่มฝึกแปรงฟันให้กับสุนัขตั้งแต่สัตว์เลี้ยงอายุยังน้อย ในขณะที่เป็นฟันน้ำนม เนื่องจากหากเริ่มฝึกตอนโต สุนัข-อาจปฏิเสธ และมีคราบพล๊าคสะสมที่ฟันมากแล้ว ควรทำให้การแปรงฟันเป็นเรื่องสนุก เช่น ใช้ยาสีฟันที่มีกลิ่นและรสชาติที่สุนัขชอบ หลังจากแปรงฟันเสร็จให้รางวัลเป็นขนมที่ชอบ หรือคำชมเชย

          วิธีฝึกสุนัขให้ร่วมมือ ยอมรับการแปรงฟัน สามารถฝึกหัดได้โดยใช้ความอดทน เวลา และใจเย็นๆ ตามขั้นตอนดังนี้

• หัดเปิดปากสุนัขค่อยๆ อ้า โดยใช้นิ้วดันริมฝีปากให้เปิดขึ้น พร้อมใช้นิ้วของคุณค่อยๆ นวดบริเวณเหงือก ทำวันละเล็กละน้อยให้เสมือนเป็นการเล่น แล้วแจกของรางวัล เช่น ขนมสำหรับสุนัข
• ขยับไปใช้ผ้าขนหนู หรือผ้าก๊อซ พันนิ้วคุณไว้แล้วจุ่มน้ำพอหมาดๆ แล้วถูนวดบริเวณเหงือกและฟันทีละน้อยเพิ่มขึ้นจากขั้นตอนแรก และอย่าลืมให้รางวัลหลังฝึกด้วย
• ขั้นตอนนี้ต้องค่อยๆ ทำเป็นพิเศษ เนื่องจากเราจะใช้แปรงของจริง คุณอาจเลือกใช้แปรงสีฟันของเด็กซึ่งมีขนาดหัวแปรงเล็ก ขนนุ่ม หรือจะไปซื้อของที่ทำมาสำหรับสุนัขก็มีขาย นำมาถูหรือสัมผัสกับฟันและเหงือกโดยจุ่มน้ำแล้วใช้ด้านข้างของแปรงแตะๆ ก่อน อย่าใช้ด้านขนแปรงถูทันที สุนัขอาจจะตกใจได้
• เลือกใช้ยาสีฟันที่มีขายสำหรับสุนัขโดยเฉพาะ ห้ามใช้ยาสีฟันของคุณ หรือลูกเนื่องจากมันมีกลิ่นรุนแรง หลากหลายรสชาติซึ่งสุนัขไม่ชอบ ซ้ำยังเป็นฟองมากด้วย แต่ถ้าอยากประหยัดก็ปรุงยาสีฟันสัตว์เลี้ยงเองโดยใช้เกลือ 1 ส่วนผสมผงฟู 2 ส่วน ค่อยๆ เพิ่มปริมาณยาสีฟันจากน้อยๆ จนปกติ

คุณควรแปรงฟันให้สุนัขวันละ 1 ครั้งทุกวันจนเป็นปกติวิสัย ในช่วงที่ทำอยู่นั้นให้สังเกตดูความผิดปกติที่อาจเกิดในช่องปากของสุนัข  เพื่อการรักษาอย่างทันท่วงที  แค่นี้สุขภาพปากและฟันของสุนัขของคุณ ก็จะสมบูรณ์ตลอดไป

www.dogthailand.net


ที่มา : เอกสารแนะนำอาหารสัตว์ของ บริษัท เวท เรคคอมเมนต์ จำกัด
         ร.พ. สัตว์สุวรรณชาด
         หนังสือพิมพ์คมชัดลึก