หมาท้องเสีย สุนัขท้องเสีย วิธีสังเกตอย่างไรหากสัตว์เลี้ยงมีอาการท้องเสีย

     วันนี้มีบทความดีดี จากคุณหมอ มาแนะนำให้อ่าน เกี่ยวกับ เรื่องปากท้องของน้องหมา สังเกตว่าน้องหมาสัตว์เลี้ยงตัวโปรดเรา กำลังจู๊ดๆ หรือท้องเสียหรือไม่ จะดูได้อย่างไรว่าน้องหมาเรากำลังป่วย ท้องเสียอยู่ มาอ่านกัน
     ตอนผมเป็นเด็ก เวลาที่มีของกินที่ก้ำ ๆ กึ่งว่าจะเสียหรือไม่เสีย แม่มักจะบอกกับผมเสมอว่า ”อย่าเสี่ยงเลยลูก…เอาให้หมากินไป” ด้วยความเข้าใจว่าเจ้าโฮ่งกินอะไรก็ได้ไม่ท้องเสีย เห็นมันไปงับอะไรตามพื้นกินก็ไม่เห็นจะท้องเสีย พอโตขึ้นถึงรู้ว่า ผมนั้นเข้าใจผิดไปมาก หมาแมวจริง ๆ แล้วท้องเสียได้ง่ายเช่นเดียวกันกับคน เพียงแต่เราอาจไม่ทันได้สังเกต และเมื่ออาการเจ็บป่วยลุกลามมากขึ้น จนถึงขั้นที่น้องไม่ยอมกินอาหารหรือมีไข้ ถึงค่อยรู้ว่าน้องไม่สบายและพาไปพบสัตวแพทย์ในที่สุด

สังเกตอย่างไรหากสัตว์เลี้ยงท้องเสีย
ผมเคยเข้าใจไปเองอยู่นานว่า อึหมาแมวจะสามารถเหลวนิด ๆ หน่อย ๆ ได้เป็นเรื่องปรกติ ด้วยว่าหมาที่บ้านก็มีบางช่วงที่ถ่ายเละ ๆ แต่น้องก็ยังดูเหมือนกินอาหารได้ปรกติและดูร่าเริงไม่ต่างจากเดิม ซึ่งเจ้าของหลายท่านก็มีความเข้าใจคลาดเคลื่อนไปคล้าย ๆ กับผมเช่นกัน

แต่ในความเป็นจริงแล้ว อึของสุนัขและแมวที่ดีเป็นปรกติจะมีลักษณะดังนี้
1. สีอุจจาระปกติ ต้องเป็นสีน้ำตาลเข้มเหมือนช็อกโกแล็ต
2. รูปทรงของอุจจาระ ควรเป็นทรงกระบอก กลม ๆ ไม่แบนเป็นริบบิ้น ไม่สั้นเกินไป ทุกรูปแบบที่ไม่เป็นทรงถือว่าผิดปรกติ
3. เนื้อสัมผัสของอุจจาระ อึของน้องควรเป็นก้อนไม่แข็งหรือไม่นิ่มจนเกินไป เวลาที่เก็บขึ้นมาจากพื้นไม่ควรมีอึหลงเหลืออยู่ ดังนั้นหากพบว่ามีน้ำเละ ๆ ติดเป็นคราบอยู่ตามพื้น จริง ๆ ถือว่าผิดปรกติ
4. องค์ประกอบ ไม่ควรมีเศษอะไรที่ย่อยไม่ได้ผสมอยู่ เช่น เศษไม้ เศษกระดูก หญ้า หรือเส้นขนเส้นผม รวมถึงการพบเจอพยาธิ ซึ่งเจ้าของอาจสังเกตเห็นเส้นขาว ๆ รูปร่างเหมือนถั่วงอกยาว ๆ ติดอยู่ หรือพยาธิประเภทที่มีรูปร่างเหมือนเม็ดแตงกวา ซึ่งสามารถขยับไปมาได้ นอกจากนี้อึที่ดีต้องไม่มีมูกไม่มีเลือดปะปน
5. จำนวนครั้ง โดยเฉลี่ยแล้วสุนัขและแมวมักถ่าย 1-2 ครั้งต่อวัน แต่อาจพบได้มากกว่านั้น ซึ่งก็ถือได้ว่าเป็นปรกติและเป็นไปตามนิสัยที่คุ้นเคยของสัตว์แต่ละตัว อย่างไรก็ตามให้เจ้าของสังเกตว่า ถ้าน้องมีการถ่ายจำนวนครั้งที่ผิดไปจากเดิม เช่น เคยอึวันละครั้งกลายเป็นวันละหลายครั้ง ก็มีโอกาสที่จะเกิดความผิดปรกติบางอย่างขึ้น

การจัดแบ่งเกรดให้ “อึ” เพื่อบอกภาวะสุขภาพสัตว์
เพื่อให้เจ้าของสัตว์สามารถประเมินความผิดปรกติของน้องได้ก่อนตัดสินใจพามาโรงพยาบาล ผมขอเอาการแบ่งเกรดของอึในสัตว์เลี้ยงมาให้ทุกคนได้รู้จักกันครับ




เกรด 1
อึกระสุน จะลักษณะคล้ายก้อนกระสุน รูปร่างกลมแข็งและสัตว์เลี้ยงจะใช้เวลาในการเบ่งนาน ลักษณะแบบนี้บางทีเกิดจากปัญหาท้องผูก สัตว์เลี้ยงได้รับอาหารเยื่อใยต่ำจนเกินไป
เกรด 2
อึทรงกระบอกยาวติดกัน มองดูไม่แข็งหรือนิ่มจนเกินไป มีความชื้นเล็ก ๆ เคลือบบริเวณอึ และไม่มีคราบหลงเหลือเมื่อเก็บขึ้นมาจากพื้น
*** อึเกรด 2 เท่านั้น คือ อึที่ถือว่าปรกติในสัตว์เลี้ยง
เกรด 3
อึทรงกระบอกหักเป็นท่อน ๆ  ลักษณะอึคล้ายเกรด 2 คือ มีผิวหน้านิ่มและมีความชื้นเคลือบเล็กน้อย แต่เมื่อหยิบขึ้นมาจากพื้น มักมีเศษอึติดหลงเหลืออยู่ตามพื้น
เกรด 4
อึเริ่มเหลวแต่ยังมองเห็นเป็นทรงได้บ้าง ผิวหน้านิ่มมาก เมื่อหยิบขึ้นมาจะเละและมีเศษอึติดอยู่ที่พื้นค่อนข้างมาก
เกรด 5
อึฉ่ำน้ำแต่ยังพอดูเป็นทรงบ้าง ไม่สามารถหยิบขึ้นมาแบบเป็นก้อนได้ อึจะเละติดพื้นไปหมด
เกรด 6
อึยังมีเนื้อตั้งยอดอยู่บ้าง แต่ไม่สามารถมองเป็นทรงได้แล้ว
เกรด 7
อึเหลวเป็นน้ำไม่เหลือรูปทรง ต้องใช้วิธีการเช็ดตามพื้นแทนการหยิบจับ

สีของอึเปลี่ยนไปบอกอะไรได้บ้าง
นอกจากรูปทรงและความแข็งหรือเหลวของอึแล้ว สีของอึก็สามารถบอกอาการป่วยต่าง ๆ ของหมาแมวได้เช่นกัน



อึปรกติ  จะเป็นสีน้ำตาลเข้มเหมือนสีของช็อคโกแล็ต

อึผิดปกติ คือ สีอื่น ๆ เช่น

• อึสีเขียว เกิดจากการกินหญ้ามากเกินไป หรือกินขนมสีเขียว และอาจหมายถึงภาวะผิดปรกติของถุงน้ำดี
• อึสีเหลือง เป็นภาวะผิดปรกติของน้ำดีหรือตับ ควรรีบไปพบสัตวแพทย์
• อึสีแดง จะแยกออกเป็นหลายระดับ ถ้าสีแดงไปหมดก้อน อาจเกิดได้จากการให้ขนมที่มีสารสีแดงมากเกินไป แต่ถ้าอึมีสีปรกติร่วมด้วย (สีน้ำตาล) แต่พบมีลักษณะคล้ายเลือดสีแดงปน มันเกิดจากการมีแผลที่ลำไส้ตรงหรือทวารหนัก (เช่น จากการกินเศษไม้หรือเศษกระดูกแล้วไปทำให้เกิดบาดแผลขึ้นมา)
• อึสีดำ ถ้าดำไปทั้งก้อนและลักษณะอึเละร่วมด้วย มักเกิดจากการมีเลือดออกในทางเดินอาหารส่วนต้น เช่น บริเวณกระเพาะ ลำไส้เล็ก หรือลำไส้ใหญ่ส่วนต้น แต่ถ้าอึเป็นก้อนแล้วมีสีดำเพียงรอบนอก ด้านในของก้อนอึยังคงมีสีปรกติ มักเกิดจากการกินธาตุเหล็กเยอะเกินไป เช่นการกินยาบำรุงเลือด
• อึสีเทา เกิดจากภาวะผิดปรกติของตับอ่อนและน้ำดี ควรรีบไปพบสัตวแพทย์
• อึสีปรกติ แต่พบมีจุดขาวแปลก ๆ ปะปนอยู่ จะมีโอกาสเป็นพยาธิตัวตืดได้
  

เมื่อสีและลักษณะของอึ ช่วยบอกอะไรหลาย ๆ อย่างให้เรารู้ หมอขอฝากเจ้าของลองสังเกตดูนะครับ เพราะหากเราเห็นความผิดปรกติได้ไวเท่าไหร่ โอกาสที่น้องจะสุขภาพดีและอยู่กับเราไปนาน ๆ ก็มีมากขึ้นเท่านั้น

เขียนโดย: นสพ. อนรรฆ เกรียงศิริ
deemmi.com/diseases/management-normal-feces-pet